Năm nay, App Store của Apple sẽ bị các nhà quản lý điều tra gắt gao hơn

Năm 2024, hoàn toàn có khả năng Apple sẽ phải đối mặt với những vấn đề liên quan tới pháp lý, khi cơ quan quản lý nhiều quốc gia, từ châu Âu đến Mỹ đang xác định xem mảng dịch vụ, với doanh thu đem về cho Apple hàng năm lên tới 85 tỷ USD, có dấu hiệu độc quyền hay không.
Nguy cơ lớn nhất mà Apple sắp phải đối mặt dường như không liên quan gì đến họ. Đó là vụ kiện giữa bộ tư pháp Mỹ với Google, khi cơ quan thuộc chính phủ Mỹ cáo buộc Google có những giao kèo với các hãng, các nhà sản xuất thiết bị cũng như chủ sở hữu những hệ sinh thái thiết bị công nghệ, để đảm bảo vị thế độc quyền của công cụ tìm kiếm, kéo theo đó là nền tảng quảng cáo trực tuyến của tập đoàn này.
Liên quan tới Apple là vì, thông tin được đưa ra tại tòa án là trong năm 2021, Google đã trả cho Apple 21 tỷ USD để công cụ tìm kiếm của họ trở thành lựa chọn mặc định trên các thiết bị do Apple sản xuất và bán ra thị trường. Nếu Google thua kiện, họ có thể phải dừng những giao kèo với giá trị khổng lồ. 21 tỷ USD tương đương với ¼ tổng doanh thu mảng dịch vụ trong cả năm của Apple.

Cùng lúc, chính quyền tổng thống Joe Biden cũng đang có những lo ngại về sự thống trị của App Store. Ở bên kia bờ Đại Tây Dương, liên minh châu Âu đang có những dự thảo luật để giảm quyền lực của những nền tảng phân phối ứng dụng trên những hệ điều hành di động với hàng tỷ thiết bị trên toàn thế giới, tức là cả App Store lẫn Play Store.
Kết hợp cả những vấn đề pháp lý, với những vấn đề phát sinh từ các cơ quan quản lý, mảng dịch vụ của Apple có thể gặp nhiều khó khăn trong năm 2024.
Nhìn vào biểu đồ dưới đây, rất dễ nhận ra một điều, rằng khi doanh thu từ mảng thiết bị công nghệ của Apple đang có xu hướng chững lại, thậm chí là giảm trong năm 2023 so với năm trước đó, thì tốc độ tăng trưởng đều đặn của mảng dịch vụ là thứ Apple rất cần để bù đắp cho doanh thu cả năm, thứ mà năm sau luôn phải cao hơn năm trước vì áp lực từ các cổ đông.

Xét riêng tới mảng dịch vụ, ba nguồn thu chính, App Store, Apple TV+ và Apple Music vẫn đang dần dần chiếm tỷ trọng cao hơn trong tổng doanh thu kinh doanh của Apple trong những năm qua. Nhưng đương nhiên, đến giờ iPhone vẫn đang là sản phẩm đem về nhiều tiền nhất cho tập đoàn đến từ Cupertino.
Quay trở lại với vụ kiện giữa bộ tư pháp Mỹ với Google. Đây là vụ kiện chống độc quyền quan trọng nhất mà chính quyền Washington thực hiện trong vòng hơn 25 năm qua. Dự kiến phải đến tháng 5/2024, phán quyết của tòa án mới được đưa ra. Nếu Google bị xử thua, khá chắc chắn họ sẽ kháng cáo lên tòa án phúc thẩm. Nhưng chỉ nội việc Google bị coi là có dấu hiệu độc quyền, cạnh tranh không lành mạnh, thì dù kết quả vụ kiện ra sao, trong tương lai, cách Google hợp tác với Apple cũng sẽ bị soi xét kỹ hơn nhiều.
Bill Kovacic, người từng ngồi trong hội đồng của ủy ban thương mại liên bang Mỹ, giáo sư nghiên cứu cạnh tranh của khoa luật đại học George Washington nói như thế này: “Tôi cho rằng thẩm phán sẽ quan tâm nhiều tới giao kèo giữa Apple và Google trong khi xử kiện. Câu hỏi có thể sẽ là, nếu Apple cho các đơn vị đấu giá để ”mua" vị thế công cụ tìm kiếm mặc định, thì Google sẽ làm gì?"

Cùng lúc, Nhà Trắng cũng đang có những nỗ lực để giới hạn thứ mà họ cho là quyền lực tập đoàn, thứ đang càng lúc càng phình to và ảnh hưởng đến việc quản lý thị trường. Giám đốc đội chống độc quyền của bộ tư pháp Mỹ, Jonathan Kanter, hoàn toàn không che giấu việc ông muốn kiện những tập đoàn lớn nhất nước Mỹ. Theo ông, đội ngũ dưới quyền đã và đang điều tra App Store cũng như quy định của nền tảng phân phối ứng dụng này trong nhiều năm qua, và hiện giờ cuộc điều tra ấy đang “chạy hết tốc lực.”
Tuy nhiên cơ hội để chính thức khởi kiện Apple đang dần khép lại với Kanter, vì ngay cuối năm 2024 sẽ là kỳ bầu cử tổng thống Mỹ, kéo theo đó là khả năng chính bản thân bộ tư pháp cũng sẽ bị thay đổi về mặt nhân sự.
Cả những nhà quản lý các nước, các doanh nghiệp hay cả những nhà lập pháp đều đang cố gắng tìm mọi cách để “phá cửa” hệ sinh thái kín mang tên iOS. Apple thì luôn khẳng định rằng, mở iOS cho những chợ ứng dụng khác vận hành sẽ ảnh hưởng nghiêm trọng tới bảo mật và quyền riêng tư của người dùng iPhone hay iPad.
Nhưng cùng lúc, khi đạo luật thị trường kỹ thuật số của liên minh châu Âu sẽ có hiệu lực từ tháng 3/2024 tới, Apple cũng thừa nhận rằng sẽ phải cho phép App Store thay đổi, cho phép người dùng cài đặt ứng dụng từ những nguồn khác. Tác động dễ thấy nhất đối với Apple chính là việc họ sẽ mất đi 30% phí chia sẻ doanh thu cho mỗi giao dịch, khi người dùng ứng dụng bỏ tiền mua dịch vụ hoặc gói cước trên những ứng dụng cài đặt từ nguồn ngoài App Store.

Theo ước tính của Sensor Tower, mỗi quý, chỉ tính riêng khoản phí chia sẻ doanh thu từ các ứng dụng cài đặt qua App Store, sử dụng hệ thống thanh toán của App Store, Apple đã thu về từ 6 đến 7 tỷ USD. Những đối thủ cạnh tranh hay những nhà phát triển dịch vụ thanh toán trực tuyến đang có cơ hội giành lấy miếng bánh béo bở này từ Apple. Trong đó có cả Microsoft, tập đoàn đang có kế hoạch mở chợ ứng dụng riêng trên cả iOS lẫn Android.
Vấn đề này cũng chính là mấu chốt của vụ kiện giữa Epic Games với Apple hai năm về trước. Phán quyết sơ bộ, Epic Games không giành chiến thắng trước tòa án, vừa phải trả tiền phạt vì đưa giải pháp thanh toán ngoài vào App Store, vi phạm quy định, lại vừa không thể ép Apple cho phép mở những chợ ứng dụng của bên thứ ba. Nhưng Apple cũng phải chịu tác động không hề nhỏ, đó là thẩm phán cũng cho rằng App Store nên cho phép những dịch vụ thanh toán bên ngoài được vận hành.
Ở Hàn Quốc, điều này đã trở thành hiện thực:

Đối với các nhà đầu tư đang tin tưởng vào cổ phiếu của Apple, thì việc xác định tác động từ các nhà quản lý và những điều luật chống độc quyền mới sẽ rất khó khăn. Gene Munster, giám đốc quản lý quỹ đầu tư Deepwater Asset Management nói: “Tôi nghĩ rằng mọi người tin là, những nguy cơ đó chỉ là ‘hữu danh vô thực’, chỉ được đưa ra để ăn theo sức hút của thương hiệu Apple. Nhưng thực tế các nhà đầu tư có lẽ đã ngủ quên với chiến thắng trước Epic Games với bản án sơ thẩm, trong khi đáng lẽ ra họ phải nhìn nhận vô cùng nghiêm túc những nguy cơ từ những cuộc điều tra hay những vụ kiện chống độc quyền.”

Theo FT