Nút phát ngẫu nhiên (shuffle), iPod và Adele

Trên tiêu đề là ba cái có liên quan tới nhau, về sự hình thành và phổ biến của nút phát ngẫu nhiên khi chúng ta nghe nhạc và việc Adele lên án nó khiến Spotify bỏ nó khỏi các album trên dịch vụ stream của mình.

Nút phát ngẫu nhiên, như tên gọi của nó, là tính năng cho phép bạn phát ngẫu nhiên một bài hát nào đó mà không theo trình tự trong một album thông qua thuật toán. Tuy nhiên, khi phát hành album 30 mới đây, Adele đã phàn nàn rằng các album nhạc được xây dựng như một câu chuyện, thứ tự các bài nhạc là từng phần trong câu chuyện đó. Sau đó thì Spotify đã lắng nghe và bỏ nút shuffle khỏi các album.

Tính năng shuffle nổi lên những năm 2000, với sự xuất hiện của máy nghe nhạc iPod, tuy nhiên từ trước đó rất lâu thì đã có tính năng phát ngẫu nhiên rồi. Theo Powers, giáo sư tại Đại học Temple thì shuffle là một trong những cách để chúng ta nghe nhạc. Đỉnh điểm là năm 2005 khi Apple ra mắt iPod Shuffle, nó là một thiết bị hình vuông nhỏ và không có màn hình, tất cả album hay bài nhạc đều được phát ngẫu nhiên, kể từ đó shuffle trở thành một tính năng của Apple.

Nhà phê bình âm nhạc Alex Ross năm 2004 nói shuffle là một cách tương tác khác với âm nhạc nhưng cũng có người không đồng tình. Ví dụ như James Kellaris, giáo sư marketing nói rằng “tôi thưởng thức âm nhạc, dù đó là một bản opera hay một album nhạc pop, theo trình tự bài nhạc mà nghệ sĩ đã sắp đặt”.

Không chỉ iPod mà iTunes cũng là thứ khiến cho shuffle trở nên phổ biến ở thời đại nhạc số. iTunes đã thay đổi cách chúng ta mua nhạc, thay vì phải mua toàn bộ album thì giờ đây có thể mua từng bài, thói quen nghe nhạc của con người cũng chuyển từ album sang playlist (danh sách phát). Tình trạng vi phạm bản quyền cũng có tác động nhất định. Vì không phải trả tiền nên nhiều người vô tư tải từng bài nhạc mà họ thích và tạo thành một playlist. Hay bây giờ là dịch vụ stream, chúng ta trả tiền hàng tháng để sở hữu cả tỉ bài hát và khi đó thì phát ngẫu nhiên sẽ giúp cho playlist của chúng ta tươi mới hơn mà không gặp hiện tượng nhàm chán vì nghe theo thứ tự quá nhiều.

Về cách hoạt động, ngay từ những năm 2000, nhiều người phàn nàn rằng shuffle không phát ngẫu nhiên mà phát theo ca sĩ và thể loại nhạc. Spotify sử dụng thuật toán Fisher-Yates cho tính năng phát ngẫu nhiên nhưng nó quá ngẫu nhiên và không công bằng. Sau đó kỹ sư Martin Fiedler tạo ra thuật toán riêng (Spofity sử dụng) và đảm bảo không bao giờ nghe 5 bài hát cùng một ca sĩ trong chế độ này.

Hiện tại, với sự thay đổi của Spotify, người ta sẽ nghe album theo thứ tự nhiều hơn và đó là cách các nghệ sĩ (ví dụ như Adele) muốn. Trong khi đó, shuffle vẫn sẽ là tính năng được dùng nhiều, đặc biệt là khi tương tác với playlist và ở thời đại mà các single ra mắt ngày càng nhiều.